به گزارش قدس آنلاین، سال گذشته به مناسبت فرارسیدن ۴۴ سالگی انقلاب اسلامی، مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری، پروژه ادبی «باغ رمان ایرانی» را کلید زد تا ۴۴ داستان‌نویس مستعدی که کمتر فرصت بروز استعداد به آن‌ها داده شده، زیر نظر مربیان داستان‌نویسی به نگارش رمان بپردازند و صدای ایرانِ امروز بیش از پیش شنیده شود. به بیان دیگر طرح باغ رمان ایرانی با در نظر گرفتن استعدادهای جوان و جدید اجرا می‌شود؛ در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی شاهد ورود نسل جدید و جوان به عرصه نویسندگی و رویش استعدادهای جوانی در این حوزه هستیم که پرورش یافتند و معرفی شدند. حوزه هنری هم این طرح را در حمایت و تقویت جریان ادبیات ایرانی با محوریت تولید محتوایی متناسب با فرهنگ و هویت ایرانی اجرا می کند. درباره جزئیات بیشتر این پروژه با تیمور آقامحمدی، دبیر اجرایی «باغ رمان ایرانی» و معاون مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری که این طرح را بستری برای خلق اثر داستانی با در نظر گرفتن زیست‌بوم ایرانی می داند، گفت و گو کردیم که می خوانید.
چند طرح به پروژه باغ رمان ایرانی رسیده است و این پروژه امسال چطور اجرا می شود؟
با اتمام مهلت مقرر ارسال طرح ها در اسفندماه سال گذشته و پس از بررسی ۱۷۲ طرح رمان رسیده در شورای علمی باغ رمان ایرانی ۵۲ طرح را انتخاب کردیم که قرار است این طرح ها زیر نظر ۲۴ استاد داستان نویسی تبدیل به رمان شوند. هر استاد بین ۱ تا ۳ هنرجو را پذیرش می کند و نویسندگان طی ۸ ماه رمان خودشان را زیر نظر این اساتید می نویسند. ضمن اینکه علاوه بر فراگیری مهارت های نوشتن، از اردوهای آموزشی و کارگاه های تخصصی متنوع هم برخوردار می شوند. در گام اول، طرح رمان ها توسط اساتید پخته می شود و بعد از نهایی شدن طرح، طی آموزشها و مشورت های حضوری و مجازی برای هنرجویان، رمان ها نوشته می شود. در این ۸ ماه هم اردوهای متعدد خواهیم داشت و مباحث تخصصی در این اردوها مطرح می شود. علاوه بر استادان حاضر در دوره به فراخور شرایط از استادان دیگر هم دعوت می کنیم و اگر احساس نیاز به برگزاری کارگاه های مجازی شود، دوره های مجازی هم خواهیم داشت. بعد از طی این مراحل، در پایان دوره که رمان ها نوشته شد، آثار توسط کارشناسان بازخوانی می شود و برای انتشار در اختیار انتشارات سوره مهر قرار می گیرد. همچنینن به نویسنده و استاد راهنمای ۴ رمان هم برتر هم جوایز نفیسی تعلق می گیرد.
طرح های رسیده چقدر گستردگی جغرافیایی دارد؟
طرح های منتخب، گستردگی و تنوع خوبی دارد و از استانهای مختلف همچون تهران، البرز، قم، هرمزگان، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، کرمان، خراسان رضوی، همدان، فارس، زنجان، اصفهان، خوزستان، گلستان، مرکزی و ایلام است. طرح های رسیده متناسب با زیست بوم هر استان بوده و مسائل و دغدغه هایی که در آن منطقه و بوم وجود دارد را مطرح کرده اند. ۱۷۲ طرحی که به دست ما رسیده از سوی کسانی بوده که سابقه نویسندگی دارند مثلا مجموعه داستان کوتاه و رمان منتشر کرده یا در جشنواره های ادبی مختلف جوایزی کسب کرده‌اند. در واقع کسانی که در آغاز مسیر حرفه ای خودشان قرار دارند وارد این دوره شدند و از تجارت شخصی استادان بهره می گیرند تا در پایان دوره بتوانند رمان هایشان را بنویسند.
منظور از تولید محتوایی متناسب با فرهنگ و هویت ایرانی در پروژه رمان باغ ایرانی چیست؟
وقتی به عنوان یک نویسنده ایرانی قرار است بنویسیم و دست به آفرینش یک داستان بزنیم باید جان و جهان ما هم ایرانی باشد. ایران، گستردگی و تنوع فرهنگی و ویژگی های متکثری دارد که ما را کنار هم قرار می دهد. مجموع آنچه که ما را تبدیل به «ما» کرده، آنچه باعث هویت مان شده و مسائل ملی و محلی هویت بخش، مد نظر محتوای این پروژه است. در طول دوره استادان، مشورت هایی را به نویسندگان می دهند تا اگر داستانی می نویسند حتماً داستانِ ایرانی باشد. من پروژه باغ رمان ایرانی را فرصتی برای بیان «منِ ایرانی» می دانم. هم در این پروژه و هم در جشنواره بزرگ داستان و شعر انقلاب که در دهه فجر برگزار می شود به این مسئله فکر می کنیم که اگر به ایران فکر می کنید می توانید خودتان را بیان و روایت کنید. وقتی داستان های نویسندگان روس یا اروپایی را می خوانید انسانِ روس یا انسانِ اروپایی را در آن داستانها می بینید. «منِ ایرانی» باید مسئله هر نویسنده ایرانی در هر جای جهان باشد نه اینکه با تغییر اقلیم، هویت ایرانی نویسنده گم شود. مخاطب ایرانی باید خودش را و مسائلش را در داستانِ ایرانی تماشا کند.
خلق یک اثر برگرفته از از تجربیات زیسته یا جهان خودبسنده نویسنده است، وقتی نویسنده ای در پروژه ای با اهداف مشخص قرار می گیرد به اثرش برچسب سفارشی نویسی نمی خورد؟
ادبیات و هنر سفارشی، بحث مفصلی دارد. صرف اینکه به کسی بگویند درباره این موضوع، داستان بنویس، امر مذمومی نیست و گاهی در قواعد حرفه ای، یک ویژگی به شمار می رود. در کجای دنیا، ناشری از مولفی چیزی نمی خواهد؟ فراتر از اینکه انواع سفارشی نویسی را واکاوی کنیم، باید توجهمان به نویسنده و خالق اثر باشد. موضوعات پروژه «باغ رمان ایرانی» بسیار گسترده است و اینطور نیست که نویسنده را محدود به چند موضوع کنیم، نویسندگان درباره اعتقادات و باورهای ملی، خانواده و هویت می نویسند و چه می شود نوشت که به این ها مربوط نباشد؟ وقتی به نویسنده ای می گویند درباره خانواده یا مسائل نوجوانان بنویس، نویسنده آنچه را خودش فکر می کند می نویسد. سفارشی نویسی زمانی مذموم است که نویسنده، زمین خودش را به سفارش دهنده واگذار کند و اجازه دهد که دیگری وارد زمین نوشتن او شود. وجهی از مسائل پیرامون سفارشی نویسی، جانبدارانه و سیاسی است. اگر به نویسنده ای بگویند داستانی درباره جنگ بنویس می گویند سفارشی است ولی اگر ناشری به نویسنده بگوید درباره عشق بنویس، سفارشی نیست؟! نویسنده باید فراتر از این ها فکر کند چون می تواند درباره تمام مفاهیمی که در جهان وجود دارد بنویسد اما قرائت، فهم و قصه خودش را بگوید. مخاطبان، نگاه و قرائت یک نویسنده را می خوانند و اینطور نیست که آثار آن نویسنده را دسته بندی موضوعی کنند و تعدادی را بخوانند و تعدادی را به‌خاطر موضوع کنار بگذارند. به نظرم این قبیل مسائل حاصل نگاه های کوچک به ادبیات است.
پروژه قرار بود با ۴۴ نویسنده اجرا شود چه شد که به ۵۲ طرح و نویسنده رسیدید؟
امروز در جایی ایستادیم که نوشتن آثار پرشمار در توان نویسندگان ایرانی است به این سبب که تجارت بسیار زیادی در دهه های مختلف کسب کرده‌ایم. در گذشته هم این شکل از دوره های آموزشی را تجربه کردیم و آثار خوبی هم تولید شده است. ما در این دوره تعدد استادان داستان نویسی را داریم که هر استادی بین ۱ تا ۳ هنرجو را می پذیرد و در یک دوره ۸ ماهه با هم کار می کنند. در پایان دوره باید دید که چه تعداد از این ۵۲ نفر توانسته اند رمان‌شان را تکمیل کنند. اصرار نداریم که به هر شکلی و با هر کیفیتی، آثار منتشر شود. در پایان دوره، هر تعداد آثار باکیفیت که تمام شده باشد را منتشر می کنیم، شاید برخی از آثار نیاز به زمان بیشتری برای نگارش داشته باشند. اینکه ۵۲ طرح انتخاب شدند چون می خواستیم فرصت بیشتری را به تعداد بیشتری از نویسندگان بدهیم.
نظر شما